I had a taste of freedom for a year while I was at the polytechnic where I studied communication – I soon left. These days, it would probably be called something like electronics. I was there with our mutual friend, Marcel Łoziński – we were there together and spent a year there, he finished his degree, God knows what for, whereas I was there for a year. I made a quick escape to university where I studied economics and then sociology. That was the world of my passionate interests. I mean, I always had twofold interests. Going back to the pivotal points in my life, one such point which defined who I was and what I did was that I always had two passions. There was a passion for knowledge, you could call it broadly social sciences, by which I mean economics, sociology, political science, obviously, philosophy, history in so far as it was connected with politics. Politics interested me. It has been my passion throughout my life. Intellectual as well as practical, politics interested me, and as far as this was possible within the confines of the PPR, I was involved in it. And those two sides which later were always there, you could say that one worked against the other. What I mean is that my involvement with politics limited my options for intellectual enrichment as well as for having a strong intellectual presence. On the other hand, my academic work obviously limited my political engagement. This was obvious and it later became apparent. As for my politcal engagement while I was still a student, you could say that initially I followed a revisionist current while I was still very young – this was still allowed at least at the university, University of Warsaw, where there was a pretty liberal atmosphere. I mean there was a kind of humanist interpretation of Marxism, and of course there were those atrocities which I knew about thanks to my father. I’d read that so-called report by Khrushchev for the 20^th rally of the KPZR, in ’56. I knew a lot very quickly.

Przez rok byłem – ale szybko porzuciłem – na politechnice, na łączności, dzisiaj to by się nazywało elektronika, czy jakoś tak. Byłem zresztą z naszym przyjacielem wspólnym, Marcelem Łozińskim – spędziłem tam rok, on całe studia skończył, Bóg wie po co. Uciekłem szybko na uniwersytet, studiowałem ekonomię, później jeszcze socjologię. No i to był... świat moich pasji. To znaczy ja zawsze miałem podwójne pasje – powracając do tego wątku, jakie są te osie orientacyjne w moim życiu – jest taka oś, która wyznaczała to, czym byłem i co robiłem, to znaczy miałem zawsze dwie pasje, to znaczy: pasję poznawczą, i to można powiedzieć ogólnie, szeroko: nauki społeczne, interesowały mnie ekonomia, socjologia, nauki polityczne, oczywiście, filozofia, historia w pewnym zakresie związanym z polityką. Polityka mnie interesowała. Naprawdę moją pasją była zawsze całe życie polityka. Intelektualnie, ale również praktycznie, to znaczy mnie interesowała również polityka na tyle, na ile mogła w ramach PRL-u, angażowałem się w nią. I te dwie strony później cały czas były obecne, to znaczy można powiedzieć, że jedna grała na niekorzyść drugiej. To znaczy moje zaangażowanie polityczne ograniczało moje możliwości, że tak powiem, wzbogacenia i silnej obecności intelektualnej. Z kolei praca intelektualna ograniczała moje zaangażowanie polityczne i to było oczywiste. To było widoczne. No, w każdym razie, jeśli chodzi o moje zaangażowanie jeszcze w czasach studiów, to na początku, można powiedzieć, ja się sytuuję w takim nurcie, jako bardzo młody chłopak, rewizjonistycznym. To znaczy to, co wówczas jeszcze było dopuszczalne, a w każdym razie na Uniwersytecie Warszawskim panowała dość liberalna atmosfera. To znaczy, to była taka interpretacja humanistyczna marksizmu. Że były te zbrodnie, ja wiedziałem od razu dzięki ojcu. Przeczytałem ten tak zwany raport Chruszczowa na XX zjeździe KPZR, czyli w '56 roku wiedziałem. I wiedziałem bardzo szybko bardzo dużo.