O, i dochodzimy do Europy. Europa jest w głębokim kryzysie, w wielowymiarowym kryzysie. Polska czy Węgry na dodatek się do tego przyczyniają, już nie mówiąc o problemie migracji. I teraz chociażby wybory, które dopiero co się odbyły w Niemczech, zablokowały być może proces wychodzenia z tego kryzysu, dlatego że pani Merkel jest osłabiona, czy ona będzie w stanie razem z Macron przedstawić projekt naprawy Europy, to nie jest pewne. No, mówimy to w określonym momencie, to się może szybko zdezaktualizować, ale w każdym razie żyjemy w czasie destabilizacji na różnych poziomach, strachu, niepewności, obaw ludzi z różnych stron płynących i stąd to jest zagrożenie dla demokracji. I nawet w krajach starej demokracji, no, zresztą w Stanach widzimy wybór Trumpa i to może spotkać również Europę. To znaczy, jeżeli nie uda sie powstrzymać tej fali migracji, to ja w ogóle bym nie wykluczał, że to może prowadzić do destabilizacji różnych krajów demokratycznych. Jeżeli chodzi o Polskę, to Polska pozostaje pod wpływem tych globalnych procesów, choć często się tego nie zauważa. W Polsce prawie w ogóle nie ma rozmowy o takich zjawiskach podstawowych jak globalizacja czy inne zjawisko, które ma zasadniczy wpływ na destabilizowanie w tej chwili sytuacji – to znaczy typ postępu techicznego, który prowadzi do szybkiego radykalnego zmniejszenia się ilości ludzi zatrudnionych. To znaczy co wtedy... co wtedy będzie z tymi, którzy utracą pracę? Jakiego typu model społeczeństwa będzie tego wynikiem? Tu skutek może być antydemokratycznych ruchów. To są masy.

And now we come to Europe. Europe is in a deep crisis on many levels… a multi-layered crisis. Poland or Hungary are contributing to it to say nothing of the problem of migration. And now there are the elections which have just taken place in Germany, and which may have checked the process of emerging from this crisis because Mrs Merkel is weakened and it’s debatable whether she together with Macron will be able to present a plan which will fix Europe. Well, we’re saying all this at a specific moment and it can all change very quickly. In any case, we are living through a time of destabilisation on various levels: fear, uncertainty, anxiety… the anxiety of people coming from different places, and this threatens democracy. Even in countries where there is an old democracy like the States we see the election of Trump, and the same could happen in Europe. I mean, if this wave of migration isn’t stopped, I wouldn’t discount the possibility of it leading to the destabilisation of various democratic countries. As regards Poland, Poland is still influenced by these global processes although this often goes unseen. In Poland, there is almost no discussion about basic phenomena like globalisation or one which has a fundamental influence on destabilising the situation at the moment, I mean the advance of technology which is leading to a rapid and radical reduction in the number of people being employed. So what then will happen with those people who lose their jobs? What kind of social model will emerge from this? The effect here might be anti-democratic movements. We are talking about masses here.