Już na samym początku mówiłem, że niektóre elementy od strony politycznej są dla mnie niezrozumiałe. Otóż panuje taki pewien – przekonanie – schemat, który racjonalnie trzyma się kupy. To znaczy, że grupa polityczna pod przywództwem Moczara być może, że – Moczara, ówczesnego ministra Spraw Wewnętrznych i generała, a w czasie wojny partyzanta komunistycznego – dążąc do władzy, zaczęła uruchamiać motywacje i antysemickie, i antyinteligenckie, jeszcze wcześniej nim doszło do wojny na Bliskim Wschodzie w '67 roku. Tylko to było dosyć ostrożnie i delikatnie robione. Ale czy to wszystko tłumaczyć – ten mechanizm dokładnie tak przebiegał, to ja nie jestem pewny. Bo ja sobie zadaję pytanie: co było niezbędne do tego, żeby sprowokować to, co się stało na samym wstępie? Na samym wstępie, to znaczy wówczas, kiedy konfiskowano „Dziady”, kiedy po tym rozpoczęły się te pierwsze protesty studenckie. Niezbędny tam był udział decyzji dwóch ministrów. Jeden to był minister szkolnictwa wyższego – Jabłoński, drugi to był minister kultury – Motyka. Obydwaj z dawnego PPS-u, obydwaj ludzie blisko związani z premierem Cyrankiewiczem, z człowiekiem, który nigdy nie miał nic wspólnego na pewno z grupą moczarowską. Co do tego nikt nigdy żadnych takich sugestii nie stawiał. Natomiast bez ich udziału nie wyobrażam sobie, żeby ta prowokacja się udała. Minister Jabłoński musiał zrobić te relegacje, żeby – te łamiące przepisy prawa relegacje – żeby studenci spowodowali wiec. Bez wiedzy ministra kultury „Dziadów” nie można zdjąć ze sceny Teatru Narodowego i to jest dla mnie element niejasny, prawdę mówiąc. Czy tam nie odgrywały jeszcze jakiejś roli jakieś inne układy frakcyjne, które to spowodowały? Czy nie było tak, że w pewnym momencie zaostrzono sytuację, ktoś niemający nic wspólnego z grupą moczarowską zaostrzył sytuację uważając, że na tym Moczar i jego grupa się przewróci, wywróci, na przykład? Co zresztą, muszę powiedzieć, po paru miesiącach się stało. Więc nie wszystko tu rozumiem, nie twierdzę niczego na pewno, ale dla mnie jest dużo niejasności.

At the start I said that some political elements in this I found incomprehensible. There is a kind of conviction, a scheme which rationally hangs together. I mean that the political group under the leadership of Moczar – who was the minister of Interior Affairs at the time and a general, having been a communist guerrilla fighter during the war – began to motivate anti-Semitic and anti-intelligentsia responses as he strove to gain power even before the war in the Middle East in '67. Except this was done very carefully and very subtly. But does this explain... did this mechanism work in exactly that way? I'm not convinced. I ask myself the question: what was it that essentially provoked the events at the very start? By that I mean when Dziady was banned after which the first student protests began. The decisions of two ministers were essential there. One was the minister of higher education – Jabłoński – and the other was the minister of culture – Motyka. Both had been in the former PPS [Polska Partia Socjalistyczna (Polish Socialist Party)], both were closely associated with Prime Minister Cyrankiewicz, a person who definitely had never had anything to do with Moczar's group. No one was making suggestions of this kind. Nevertheless, without their participation, I doubt if this provocation would have been a success. Minister Jabłoński had to make these expulsions, these illegal expulsions, so that the students would organise a rally. Dziady could not have been banned from the stage of the National Theatre without the knowledge of the minister of culture, and this to me is an element that lacks clarity. Was there not a role being played by other factional arrangements which caused all of this? Was it not that at some point the situation was made more acute by someone who had nothing to do with Moczar's group, but who believed that in this situation Moczar and his group would trip up and suffer a downfall for example? I have to say, that after several months, that's exactly what happened. So I don't understand everything here and though I don't claim anything for certain, there's a lot here that's unclear.