Szczęśliwym trafem polskie kino miało zaplecze w postaci polskiej literatury. Była ogromna ilość wspaniałych opowiadań, powieści, które właśnie no... które odkrywały temat nam bliski – temat wojny, który Andrzej Wróblewski tak dramatycznie przedstawił w swoim malarstwie, a który ja w tym czasie – był moim tematem, moich filmów. Następnym moim filmem był film Lotna. Lotna to jest opowiadanie Wojciecha Żukrowskiego. Opowiadanie napisane z wielkim talentem, pięknie i tak porywająco – jako literatura. No i z takim zaskakującym pomysłem, że bohaterem jest koń, który przez wojnę 1939 roku przeprowadza kilku mężczyzn. Śmierć tego konia jest równocześnie jakby końcem naszej... końcem tej Polski właśnie... ułańskiej, tej Polski takiej no, która jeszcze wraca do legendy napoleońskiej. No co tu dużo mówić tej Polski, którą ja widziałem na własne oczy na tych poligonach, gdzie widziałem jak rekruci cięli łoze w galopie – ścinali szablą, a często obcinając też uszy koniom, bo jak się źle przyłożył. No, to była wielka kara za to. A potem widziałem jak lancą atakowali w galopie manekiny, które nadziewali... wisiały takie manekiny w kształcie człowieka, nadziewali lancą. Tak że to były ćwiczenia właśnie, które ja jeszcze widziałem. Przecież to jest wojna, w wojnach napoleońskich dokładnie to... ten świat, że tak powiem, się przedłużył u nas bardzo, opóźniając się przeciwko tej technicznej armii niemieckiej, która wkroczyła do Polski w '39 roku. Zawsze się mówiło, było takie powiedzenie 'z szablami na czołgi', 'porwaliśmy się z szablami na czołgi'. No to czy my z szablami na czołgi możemy wygrać? No, jak się słyszy to powiedzenie, to jest co innego, jak się zobaczy taki obraz. Czy taki obraz w ogóle istniał kiedykolwiek? Czy był atak polskiej kawalerii na czołgi? Ale ja się nad tym nie zastanawiałem, ja po prostu wiedziałem, że Polacy z szablami porwali się na czołgi. I w związku z tym, czy to się komuś podobało czy nie, czy to było w opowiadaniu Żukrowskiego, czy to w '39 roku taka sytuacja zdarzyła się, czy się mogła zdarzyć? Ja się w ogóle nad tym nie zastanawiałem. Ja po Popiele i diamencie poczułem się reżyserem obrazów, reżyserem skrótu, reżyserem wizji i Lotna się dobrze do tego nadawała. No bo to koń biały... ci oficerowie, którzy giną kolejno, którzy są zazdrośni nie o co innego, tylko o tego konia. Tu świat się wali, Polska pada, Niemcy wkraczają, wszystko... wszystko idzie, że tak powiem, dawna rzeczywistość idzie w ruinę, a oni chcą mieć tego konia.

Luckily, Polish cinema could draw on Polish literature. There was a huge number of excellent stories and tales that dealt with a subject close to us - that of war, which Andrzej Wróblewski had presented so dramatically in his paintings and which was the subject at that time of my films. My next film was Lotna. Lotna is a story by Wojciech Żukrowski. It'a beautifully written, skillful tale which, as a work of literature, is very absorbing. The central idea is astonishing because it makes the horse the hero, having brought several men through the war of '39. The death of this horse is simultaneously our end, the end of the Poland of the uhlan, the Poland that harks back to the Napoleonic legend. This was a Poland that I had seen with my own eyes in the military training grounds where I'd seen the recruits practising their swordsmanship at full gallop. They often misjudged and sliced off their horse's ears for which they were severely punished. Then, I would see them galloping to attack dummies with lances, dummies that were shaped like humans and that had been strung up to be impaled on the lances. So these were exercises that I had seen. This was war; these Napoleonic wars, this world, so to speak, had been extended greatly in our case, so that it was behind the times when it confronted the technical German army that invaded Poland in '39. There was this saying, 'swords against tanks', 'we started up against tanks with swords'. So what could we win with if we were attacking tanks with swords? Hearing a saying like this is quite different from seeing the image. Was an image like this ever created? Did the Polish cavalry ever attack tanks? I didn't stop to think about this, I just knew that Poles had attacked tanks with swords and so whether people liked it or not, whether it was in Żukrowski's tale or not, whether a situation like this had arisen in '39 or could have arisen I just didn't stop to think. After Ashes and Diamonds I felt I was a director of images, a director of abbreviations, a director of visions and Lotna was perfect for all of this. Because the horse was white and these officers who die one after another were envious of nothing other than this horse. The world was collapsing, Poland was collapsing, the Germans were invading, the old reality was descending into ruin, while all they want is to have this white horse.