Ta atmosfera gnuśności, która w Polsce zapanowała, była jednak od czasu do czasu czymś przerywana. Po pierwsze, dla mnie istotną rzeczą był „List 34”, który zrobiłem razem z panem Antonim Słonimskim. Był to protest przeciwko cenzurze i polityce kulturalnej, podpisany przez 34 największe nazwiska życia intelektualnego Polski, co spowodowało dosyć mocne represje wobec tych środowisk. Drugim takim...czynnikiem to był list biskupów polskich do biskupów niemieckich, który spowodował ostre uderzenie władz w Kościół i jednocześnie jakoś spowodował też duży opór przeciwko temu uderzeniu w środowiskach katolickich, które zresztą...niejednoznacznie przyjęły na ogół ten list. Ale dla środowiska intelektualnego ważne było to, iż na przykład pan Antoni Słonimski w tym momencie powiedział: „O, Kościół jest bardzo mądry, jeżeli w tym momencie zdobył się na to, by powiedzieć: 'Przebaczamy i prosimy o wybaczenie'”. Trzecim takim bardzo ważnym też czynnikiem, rozpoczynającym długi cykl różnych wydarzeń, był list Kuronia i Modzelewskiego, dwóch działaczy partyjnych z uniwersytetu do partii, który zawierał zarówno diagnozy, jak i jakieś propozycje przyszłościowe, który potraktowano niezwykle ostro – aresztowanie i wyroki: trzy i trzy i pół roku więzienia. Partia była w tym momencie gotowa każdy odruch buntu możliwie jak najostrzej tłumić.

This atmosphere of listlessness that dominated in Poland was nevertheless interrupted every now and again by some event. First of all, for me, the Letter of the 34 which I prepared with Mr Antoni Słonimski was very significant. It was a protest against censorship and cultural politics signed by 34 of the best known intellectuals in Poland which unleashed significant repression against many of them. The second element... factor was a letter from Polish bishops to German bishops which provoked a strong attack by the authorities on the Church and which, in turn, elicited a strong reaction among Catholics even though they were not unanimously behind this letter. Nevertheless, what mattered to intellectuals was that Mr Antoni Słonimski at that point said, ‘The Church is very wise if it has chosen this moment to say ‘We forgive and we ask for forgiveness’’. The third very significant factor that sparked off a long cycle of various events was the letter addressed to the party by Kuroń and Modzelewski, two party activists at the university. Their letter contained both diagnoses and future proposals but it was received with extreme hostility and was followed by arrests and prison sentences of three and three-and-a-half years. At that time, the party was prepared to stifle any sign of rebellion with the utmost severity.