[Q] What other publications were there and who did you speak with?

There was a group of people there at that time who were concentrated around Uppsala where my family was living. I can't at this moment recall exactly who was in that group. I definitely remember that Krzysztof Dorosz was there; he was later very close to us when we were publishing Aneks. He was interested in religion and theology. Later, yes, Gienek worked there, too, he came to London and worked for the BBC. Now he's also in Poland and I've lost touch with him but his input was very positive. Janek Gross from the United States was there, too, I don't remember for how long nor what part he played. There were others there from Uppsala but to be honest, I can't remember who was there. In any case, there was no contradiction or conflicting views and the ideas which circulated before I arrived there were mostly around the notion of a publication that was aimed at a wider readership and followed a political line. That's how I remember it. I, however, took up a very definite stand which was accepted for practical reasons. Namely, that since we could only print a restricted number of copies and smuggle in an even smaller number, from the point of view of cost benefit – the relationship between the cost and the effects – we needed to focus on the elite groups. There the influence of even a limited number of copies might be more significant than if we were publishing for a wider readership which would in any case be reached by only a small number of copies. Therefore, we were targeting academics, university students and the youth. And the content wasn't to be dedicated to any single cause – the publication itself was to be dedicated to national affairs, to helping independent groups by supplying nourishment for the spirit. We were to avoid proselytising and the spreading of any one idea at all costs – we ourselves didn't know which one was the best even if in these groups the values people identified with the most were those of democratic socialism, which dominated in Sweden, but the people there had exported this from Poland.

[Q] Jakie były inne pisma, z kim rozmawiałeś?

To znaczy to była grupa ludzi, którzy tam byli skupieni wtedy w Uppsali, tam mieszkała moja rodzina. Ja w tej chwili nie pamiętam dokładnie składu, pamiętam na pewno, że tam był Krzysztof Dorosz, bowiem to był później też bliski człowiek przy redagowaniu Aneksu. On wprawdzie miał zainteresowania, można powiedzieć, religijne, teologiczne. W każdym razie później pracował tak, jak Gienek... on przyjechał do Londynu i pracował w BBC. Teraz jest również w Polsce. Utraciłem z nim kontakt, ale był bardzo pozytywnym wkładem. Był tam – nie pamiętam jak długo i jaki był jego udział – ze Stanów Zjednoczonych Janek Gross, byli tam inni ludzie z Uppsali, ale ja, mówiąc prawdę, nie pamiętam kto tam był. No w każdym razie to nie było tak, że to były jakieś stanowiska kontradyktoryjne, że było jakieś zderzenie racji, ale idee, które krążyły tam zanim przyjeżdżałem, raczej krążyły wokół takiej idei pisma zaangażowanego, dla szerszej publiczności, politycznego. Tak ja to w każdym razie wspominam. Natomiast ja sformułowałem wtedy bardzo wyraziście stanowisko, które zostało przez wszystkim zaakceptowane, że ze względów praktycznych – to znaczy, że możemy drukować ograniczoną ilość egzemplarzy i przemycać jeszcze mniejszą ilość egzemplarzy i z tego punktu widzenia takiego cost benefits – stosunku między kosztami a efektami – to trzeba by się nastawić w związku z tym na elitarne środowiska, gdzie nawet wpływ ograniczonej ilości egzemplarzy może być poważniejszy niż wtedy, kiedy będziemy drukowali dla szerszej publiczności, a i tak dotrze bardzo ograniczona ilość egzemplarzy. Więc innymi słowy, dla środowiska intelektualnego, uniwersyteckiego, przede wszystkim dla młodzieży. I teksty właśnie nie żadne zaangażowane, że zaangażowane ma być pismo w sprawy krajowe, w pomoc środowiskom niezależnym poprzez dostarczanie strawy duchowej. Natomiast powinniśmy się wystrzegać absolutnie jakiegoś prozelityzmu, popularyzowania jakiejś jednej idei – my sami nie wiemy, która jest najlepsza, nawet jeżeli w tym środowisku na pewno wartości, które wówczas były najbliższe, to były powiedzmy takiego demokratycznego socjalizmu, które zresztą dominowały w ogóle w Szwecji, ale ci ludzie wywieźli to z Polski.