What was most important was what happened at the end of this event, namely when we finished our film it turned out that there was an extreme nationalist group slowly arising in Poland against Gomułka, and that it had followers in all walks of life, including among film-makers. This group aligned itself with General Moczar who was a dubious character, a Soviet officer from the special services, a minister of internal affairs and the director of the security services in Łódź. Everything that was bad could be said about this man yet by making these nationalist proclamations he gained a large group of followers who acknowldged him to be a true Pole. The description 'true' has its origins in those times, because everyone else wasn't true, only they were true Poles. What happened when this film was released could not have been foreseen by anyone because this film came under attack by a group of these real Poles who said: what's this? We Poles have always been noble, who's saying that we murdered Negroes in San Domingo and that Napoleon sent them there? What kind of a truth is it that says Poles used to repress the Spanish who served Napoleon? This is all rubbish. It's all lies. Poles were never like that. This demagogy was used to attack the film. It didn't damage the film because people went to see it, but this, shall we call it controversy, did me a lot of harm. I became an ideological enemy and they exploited this moment to use everything against the director. In the end, it was I who had made the film. What did it matter that I told them it was according to a story by Stefan Żeromski - they would most probably have preferred a film according to Sienkiewicz? It was Sienkiewicz who had raised the spirits of the Poles by describing them as the ideal nation which was always on the side of virtue, always treated unjustly yet never treating anyone else with injustice. Żeromski, however, did the opposite; he was a writer with a deep understanding of the truth of those times and presented it in his story, Ashes. The very title Ashes, what's left of all of this, well, the ashes and cinders of all those dreams and hopes. Meanwhile, the nationalists used this precise argument, and what is of huge significance is that they united in this protest. All the opponents of this film came together and suddenly, since there could be no factions within the Party, the Party was a monolith and anyone who tried to create a faction within the Party was thrown out. This just wasn't possible but people could rally to the slogan, 'We don't like this film' - this wasn't forbidden. In this way, a faction of opponents of the film Ashes was formed within the Party. These opponents all had clear political objectives - not to destroy the film because that's not what they were aiming for, but the pretext that this film had been released allowed the group to reveal their names. Different people from different party groups suddenly united under the slogan of, 'we don't want this kind of film, we don't want this image of Poland, we won't allow it.' The names came to know each other and that's how the faction of General Moczar came to exist. He later played such a shameful role in '68 in the antisemitic activities within the Party, and it was his group which evoked and brought about the so-called 'March '68' when students were repressed and when that whole violent and shameful anti-Semitic action that we witnessed was set in motion.

Najważniejsze to, co się stało na końcu tego wydarzenia, mianowicie – kiedy skończyliśmy nasz film okazało się, że w Polsce budzi się powoli przeciwko Gomułce ugrupowanie skrajnie nacjonalistyczne i że ono ma w różnych środowiskach swoich wyznawców, również w środowisku filmowym. Grupa filmowców stanęła po stronie generała Moczara. To była postać spod ciemnej gwiazdy, oficer Sowieckich Służb Specjalnych, Minister Spraw Wewnętrznych, szef Urzędu Bezpieczeństwa w Łodzi. No wszystko, co można najgorsze o tym człowieku powiedzieć, ale on, rzucając te nacjonalistyczne hasła, zyskał dużą grupę wyznawców, którzy uznali go za prawdziwego Polaka. Od tego czasu jest takie określenie 'prawdziwy, bo inni są nieprawdziwi, a oni są prawdziwi Polacy'. Co się wydarzyło, kiedy film wszedł na ekrany, czego nikt nie mógł przewidzieć? Że ten film stanie się przedmiotem ataku właśnie grupy prawdziwych Polaków, którzy powiedzieli: 'Jak to? My Polacy zawsze byliśmy szlachetni, a kto to opowiada takie rzeczy, że Polacy na San Domingo mordowali Murzynów i że Napoleon ich tam wysłał? A co to jest za prawda? Co to jest za prawda, że Polacy pacyfikowali Hiszpanów w służbie Napoleona. Przecież to są jakieś brednie. To jest wszystko nieprawda. Polacy nigdy tacy nie byli'. No i z tą demagogią, że tak powiem, napadnięto na ten film.

Filmowi to nie zaszkodziło, dlatego że był oglądany.. .ta, że tak powiem ta sprzeczka... ale mnie zaszkodziło to bardzo, dlatego że stałem się przeciwnikiem ideowym, jakby oni wykorzystali ten moment, żeby użyć wszystkiego przeciwko reżyserowi. No to ja w końcu zrobiłem ten film. Co z tego, że ja mówiłem, że to jest powieść Stefana Żeromskiego i że oni chcą prawdopodobnie filmu według Sienkiewicza. Bo to Sienkiewicz opisywał ku pokrzepieniu serc Polaków jako idealną nację, która zawsze stoi po słusznej stronie, zawsze jest pokrzywdzona, natomiast sama nigdy nikogo nie skrzywdziła. No ale Żeromski był odwrotnie – był pisarzem, który głęboko rozumiał prawdę tamtych czasów i w swojej powieści Popioły ją przedstawił. Zresztą sam tytuł Popioły. Cóż zostało z tego wszystkiego? No, zostały popioły i zgliszcza z tych wszystkich marzeń, z tych wszystkich nadziei. Tymczasem nacjonalistyczna grupa użyła tego właśnie jako argumentu i co jest szalenie istotne, że właśnie w tym proteście się zjednoczyła. Skrzyknęli się wszyscy przeciwnicy tego filmu i nagle, ponieważ w partii nie mogło być frakcji, partia była monolitem. Kto próbował stworzyć frakcję w partii, wypadał z partii. Nie było takiej możliwości. Ale można się było przecież skrzyknąć pod hasłem, że my nie lubimy tego filmu, tego nikomu nie zabraniano. I tym sposobem w partii powstała frakcja przeciwników filmu Popioły. Ci przeciwnicy wszyscy mieli wyraźne cele polityczne – wcale nie zniszczyć film Popioły, bo nie do tego zmierzali, ale pretekst, że ten film się wtedy pojawił, pozwolił tej grupie, że tak powiem, ujawnić się z nazwiska. Różni ludzie z różnych, że tak powiem, ugrupowań partyjnych nagle się skrzyknęli pod hasłem, że my nie chcemy takiego filmu, my nie chcemy takiego obrazu Polski, my nie pozwolimy. No i już te nazwiska, że tak powiem, wzajemnie, że tak powiem się zapoznały i tak powstała frakcja generała Moczara, który potem odegrał tak haniebną rolę w '68 roku w procesie, że tak powiem, no działań antysemickich partii, które... które ta grupa właśnie wywołała i doprowadziła do tzw. Marca '68 roku, kiedy studenci zostali spacyfikowani i kiedy właśnie stworzono całą tę tak gwałtowną i tak haniebną antysemicką akcję, jakiej byliśmy świadkami.