Niejednokrotnie się zastanawiamy nad tym, co zostało z „Solidarności” poza tym, że mamy tajną prasę, tajne wydawnictwa, że istnieją ciągle struktury „Solidarności”. Ale co zostało głębokiego w życiu narodu? Otóż ja mam takie przekonanie, że najważniejsze co się stało dzięki „Solidarności” to, że Polacy stali się narodem w sensie nowoczesnym, demokratycznym dopiero od „Solidarności”. Że mianowicie udało się rozwalić mury podziałów między inteligencją, robotnikami, chłopami. Dzisiaj każdy z ludzi czynnych ma przyjaciół – i inteligentów, i robotników, czasami i chłopów również. I to było nie do pomyślenia dawniej przed „Solidarnością”, a to jest, oznacza bardzo głęboką przemianę w życiu kraju. I to będzie, jak sądzę, bardziej profitować w przyszłości niż cokolwiek innego. Ta wspólnota, która faktycznie powstała i o której dawniej marzyliśmy. No a co z tego dalej może wyniknąć? No to przecież nikt nie jest prorokiem. Ale ja... gdy przypominam sobie to, co Rousseau powiedział w związku z rozbiorami, że Polacy zostali połknięci, ale pytanie czy dadzą,... czy dadzą się strawić, i ich zadaniem jest to, żeby się nie dali strawić – oczywiście cytuję, nie jest to cytat – to myślę, że „Solidarność” odegrała kolosalną rolę w tym, że strawić nas dzisiaj jest trudniej niż... niż to przedtem było. Co nie znaczy, by te procesy trawienne nie przebiegały. Jeżeli się czasami w prasie podziemnej czyta alarmy, że grozi nam sowietyzacja, to nie jest tak zupełnie, byśmy byli poza wszelkimi niebezpieczeństwami. Ale jesteśmy dalej, niż byliśmy lat temu dziesięć.

We often wonder what remains of Solidarity other than clandestine press and publications, and the existing structures of Solidarity. But what remains in the life of the nation that is of any depth? I'm convinced that the most important change that happened thanks to Solidarity was that Poles only became a democratic nation in the modern sense of that word after Solidarity. That's when they managed to break down the divisions between the intelligentsia, workers and farmers. Today, everyone who's active has friends who are part of the intelligentsia or who are workers, and sometimes farmers, too. This was formerly unthinkable before Solidarity so this is a sign of the deep changes that have occurred in the life of the country. I believe the profit from this will be greater in the future than from anything else. There was a community which genuinely arose and which we had always dreamed of. What else can come of this? Well, nobody's a prophet. When I recall what Rousseau said in relation to the partitions that 'the Poles have been swallowed but the question is will they... will they allow themselves to be digested, and their job now is not to allow themselves to be digested’ – of course, I'm quoting, this isn't a literal quote – then I think that Solidarity played a huge role in making us less easily digestible than used to be the case. Which doesn't mean that the process of digesting didn't take place. If occasionally we read in the samizdat press that we are in danger of being Sovietised, then it's not as if we were outside the scope of danger. But we are further away from it than we were 10 years ago.