Muszę powiedzieć, że jeszcze jedno miałam zabawne wydarzenie w Bibliothèque Nationale. Mianowicie to było już w okresie, kiedy zaczęłam się zajmować Apollinaire’em, już wybrałam sobie Apollinaire’a. Powiedziałam sobie: będę pracować nad tym panem, bo mi się strasznie spodobał, nie tylko wiersze, ale także jego osobowość, którą chciałam opisać i... No nie da się ukryć, że Apollinaire bardzo się zajmował różną literaturą, między innymi literaturą bardzo nieskromną, która właściwie była na indeksie. No tam były jakieś tam... o jakichś uwiedzionych pannach, jakieś... jakieś no takie dosyć niesamowite historie, naprawdę niesamowite, ale i naprawdę i nieprzyzwoite. Otóż ja jednak badając Apollinaire’a postanowiłam, że ja się muszę zapoznać z tym – nie ma powodu, żebym ja to zostawiła – no i wypisałam rewersy. Zawsze przychodził woźny, przynosił tam książki, potem się brało już z kontuaru. Przyszedł woźny, taki troszkę zafrasowany, i mówi: „Czy to pani Hartwig?”. „Tak”. „Pan dyrektor prosił, czy pani byłaby łaskawa zejść do niego?”. Ja mówię: „Bardzo proszę”. „Ja panią zaprowadzę”. Zaprowadził mnie do dyrektora, który też tak się trochę kręcił jakoś na tym swoim siedzeniu. Bardzo był miły i z takim szacunkiem, że tam Polka zajmuje się Apollinaire’em, ale mówi: „Proszę panią, mam taki problem, mianowicie to są książki, które są na indeksie. One są w tak zwanym enfer – w piekle, tym prawda bibliotecznym – i my je tylko wydajemy w bardzo szczególnych przypadkach. Widzę tutaj taką młodą panią i zastanawiam się, co ja mam... co ja mam z panią zrobić”. No więc ja mu mówię: „No, myślę jednak, że pan dyrektor powinien się przychylić do mojej prośby, ponieważ ja piszę monografię o tym poecie”. „A, nie miałem pojęcia, w takim razie dostanie pani te [?]... To jest taka... taka próba... próba ogniowa na czytanie”.

I have to say that I had an amusing experience in the Bibliothèque Nationale. It happened when I had already begun to work on Apollinaire, I had selected Apollinaire. I told myself, I'm going to work on this gentleman because I liked him greatly, not just his poetry but also his personality which I wanted to describe and... It's incontestable that Apollinaire was involved in many different kinds of literature, including some that was very immodest and which actually was banned. There were stories about seduced maidens, stories that were quite extraordinary, really extraordinary and really quite indecent. Nevertheless, I decided that I needed to familiarise myself with this work if I was going to do research on Apollinaire and there was no reason to leave these works out so I filled in the request slips. The librarian would always come and bring out the books and then we'd collect them from the counter. He came up to me a little troubled and said, 'Are you Miss Hartwig?' 'Yes'. 'The director has asked if you'd be kind enough to step into his office'. 'Of course,' I said. 'I'll take you there'. He took me to the director who himself was squirming in his chair. He was very pleasant and respectful of the fact that a Polish lady was studying Apollinaire but he said: 'Madame, we have a problem. Namely, these books have been banned. They're in what we call enfer – in hell – according to library rules, and we only give them out in very exceptional circumstances. In this case, I see a young lady before me and I wonder what I'm supposed to do with you?' So I said: 'Well, I think in this case you ought to incline to my request because I'm writing a monograph about this poet'. 'I had no idea, in that case of course you'll be given access to these books. It's a kind of an acid test to see if it can be read.'