[Q] School. What do you remember about school?

School... There was this boy in our class called Mout, his parents were communists and they fled because they'd been sentenced. So he sat under the lectern while we poked him with sticks because he was a communist. But then, after his parents escaped to Russia and he didn't have anything to eat because he had no one - I don't know who they left him with - we took him under our wing and then he had food and drink but one day he disappeared. Apparently, he escaped to Russia, too. They must have smuggled him across through the routes used by spies. I don't know. I know that after the war, he was in America working in Washington in the Ministry of Foreign Affairs by the Polish... no, I can't say exactly because I never saw him again.

[Q] What kind of school was this and where was it?

On Karmelicka Street 29, then there were all sorts of schools, I went to lots of them. Tell me about that. This is so boring... whatever I learned, I learned in primary school because we had good teachers there. Then they put me in a grammar school after six or seven units, and I didn't get on there at all, learned nothing and barely managed to pass from one class to the next. I kept getting expelled from one school after another, once because I'd attended a May 1 parade where the headmaster met me. No, I think my mother was still alive then, I don't remember. He said, 'I'm expelling him not because he was at the parade but because he was stupid enough to let me see him there, and then he greeted me'. Then I was in Spójna for two years after which they threw me out - something to do with Piłsudzki, that I didn't wear mourning. I can't remember exactly what it was all about but they threw me out because there was mourning for Piłsudzki after he'd died.

Then I went to the Order of Merchants, but I didn't go there much because they beat Jews terribly, so that wasn't very pleasant. They pretended it wasn't because of being Jewish since the school directors were very progressive, but there was this element there. So that was it. Kreczmar lectured there on Polish but he only came once a year. Everything I know about Słowacki... he happened to give a lecture on Słowacki and that's where I learned. I hardly... in the eighth grade, which was the last class, I was ill for almost the entire year. When I came to school in February, the form teacher said, 'What have you come here for, you won't pass your leaving exams anyway'. So I said I'd try and came to school in February, worked a bit and managed to pass those exams somehow. None of my friends believed that I would pass, no one even came to the school but stood instead on Grzybowski Square waiting for me, the condemned, to pass by but I'd passed. And that's all.

[Q] Szkoła. Co pamiętasz ze szkoły?

Ze szkoły, że był taki Mout [?] u nas w klasie. Jego rodzice byli komuniści i uciekli stąd, bo mieli mieć wyroki i on siedział pod Katedrą, myśmy go kijami dziubali, że to komunista. No ale potem, jak rodzice uciekli do Rosji i on nie miał co jeść, bo nikogo nie było – bo oni uciekli, nie wiem z kim go tu zostawili – tośmy go przygarnęli i dostawał jeść, pić i któregoś dnia znikł i podobno uciekł do Rosji też. Jakoś go pewno przerzucili, te szpiegowskie kanały. Nie wiem. No wiem, że po wojnie on był w Ameryce i pracował w... nie wiem, Waszyngtonie, w Ministerstwie Spraw Zagranicznych przy polskim... nie mogę ci powiedzieć dokładnie, bo ja go nigdy nie widziałem więcej.

[Q] Jaka to była szkoła? Gdzie ona była?

Na Karmelickiej 29, potem... różne, bo chodziłem do różnych szkół.

[Q] To powiedz o tym.

Marudne to jest... Bardzo... No, wszystkiego czego się nauczyłem, nauczyłem się w szkole powszechnej, bo tam byli dobrzy nauczyciele. Potem mnie wzięli do gimnazjum po sześciu oddziałach, czy po siedmiu oddziałach do gimnazjum. No to tam mi źle szło i się w ogóle nie uczyłem praktycznie, ledwo przechodziłem z klasy do klasy, a w ogóle mnie wyrzucali z jednego gimnazjum do drugiego. Raz za to, że tam 1 maja byłem na pochodzie, bo dyrektor mnie spotkał, to powiedział – nie, to jeszcze mama chyba żyła, już nie pamiętam – powiedział, że: "Ja go nie wyrzucam za to, że był na pochodzie, tylko że był taki głupi, że ja go zobaczyłem, a on się mnie ukłonił." Coś, taka historia.

Potem byłem w Spójni, potem też mnie wyrzucili po dwóch latach, coś za Piłsudskiego, że... że nie nosiłem tarczy z żałobą, czy nosiłem bez... już nie pamiętam dokładnie, na czym polegała ta rzecz, ale mnie wyrzucili, bo była żałoba na Piłsudskiego – jak umarł, znaczy się. Mnie wyrzucili i poszedłem do Zgromadzenia Kupców. No mało tam chodziłem do szkoły, tam strasznie bili Żydów, więc to było nie tak przyjemnie. Niby to było pod... nie pod pozorem Żydów, bo... ci dyrektorzy szkolni, nauczyciele byli bardzo postępowymi ludźmi, ale taki był tam element. No i tyle. O, tam wykładał Kreczmar polskiego, ale przychodził raz do roku na wykład. I wszystko, co wiem o Słowackim, to akurat on miał wykład o Słowackiego, to z tego się nauczyłem. A w ogóle ledwo, w ósmej klasie coś, bo to była ostatnia klasa, to chorowałem prawie cały rok. Jak przyszedłem do szkoły w lutym, to ten dyrektor, wychowawca powiedział: "Po coś Ty przyszedł, przecież matury i tak nie zdasz", to ja mówię "Spróbuję", no i przyszedłem w lutym do szkoły, no i potem się trochę pouczyłem i zdałem tą maturę jakoś. Nikt z moich kolegów nie wierzył, że zdam, nawet nikt nie przyszedł pod szkołę, ale stali na Placu Grzybowskim i czekali, jak tu zejdzie ten skazaniec, ale byłem ze zdaną maturą. I to wszystko.