NEXT STORY
Jurek Biter
RELATED STORIES
NEXT STORY
Jurek Biter
RELATED STORIES
Views | Duration | ||
---|---|---|---|
161. French politicians of all colours unite behind Poland | 2 | 03:14 | |
162. Poland’s activists ignored by their own government | 2 | 03:17 | |
163. A portrait of my father | 4 | 03:17 | |
164. A portrait of my mother | 3 | 03:14 | |
165. Jurek Biter | 3 | 03:10 | |
166. Sławek Myśliński | 2 | 02:11 | |
167. Adam Michnik | 10 | 02:52 | |
168. The fraught topic of Polish-Jewish relations | 5 | 04:21 | |
169. Czesław Miłosz | 20 | 02:06 | |
170. Leszek Kołakowski | 10 | 01:12 |
Matka była osobą bardzo ciepłą, ale również o takich cechach bardzo silnie autorytarnych, to znaczy próbowała wymuszać i często krzykiem – nieznośnie. Nienawidziłem tego. Ale szalenie serdeczna, oddana, opiekuńcza, z tym że dla niej też praca była rzeczą najważniejszą. Ona był historykiem, profesorem historii i w różnych instytucjach po wojnie, kiedy skończyła doktorat rozpoczęty przed wojną jeszcze, więzienie przerwało, to ona była w różnych takich edukacyjnych instytucjach partyjnych, do partii należących, jak Wyższa Szkoła Nauk Społecznych, Instytut Kształcenia Kadr Naukowych – no, to były takie pepiniery, mówiąc z francuska. Miejsca kształtowania nowych elit partyjnych. Tam zresztą bardzo wiele też było wybitnych naukowców, skądinąd później znanych, z innych dziedzin: filozofii, socjologii, spotykałem ich później na uniwersytecie. Była szalenie pracowita, napisała dużo książek, o niektórych niechętnie wspominam – to są takie właśnie związane z jej zaangażowaniem politycznym. Tam są jakieś książki o Leninie, i to chyba nie jedna: Lenin w Poroninie, coś tam, a może to nawet i była jej pierwsza książka, może praca doktorska, tego nie wiem.
Później ona przesuwa się, to znaczy też w jakimś sensie oddala się od polityki, od ideologii, chociaż pozostała bardzo, ja myślę, w swoim myśleniu naznaczona przez marksizm, przez lewicowość i ona coraz bardziej przesuwała się ku historii Polski XIX-XX wieku i przede wszystkim historii Galicji. Znów, napisała sporo książek o Galicji, o działaczach ruchu socjalistycznego, nie komunistycznego – o Daszyńskim. Zazwyczaj rozmawiało się z nią przez chwilę. To znaczy ona kończy, potem siadała za biurkiem i pracowała, ale była w domu, ojca w domu nie było. Byliśmy rodzina jak na warunki PRL-owskie dość majętna. Mieliśmy zawsze gosposię. Pamiętam różne rozmowy z gosposiami, z jedną gosposią, która takie ideologiczne spory ze mną prowadziła. Zawsze mówi: „Jeżeli ty nie wierzysz w Pana Boga, to w kogo ty wierzysz? W co ty wierzysz?” I ja jej mówiłem, tak żartem, wstydzę się opowiadać, ale tam co mi szkodzi – tak opowiadałem, że w partię wierzę albo w Związek Radziecki wierzę. Już teraz dokładnie nie pamiętam, ale to były tego typu odpowiedzi.
My mother was a very warm person but she was also very authoritarian meaning that she tried to enforce her will often by shouting – it was unbearable, I hated that. Yet she was very warm-hearted, devoted, nurturing although for her, too, her work was paramount. She was a historian, a professor of history in various institutions after the war when she completed her PhD which she'd begun even before the outbreak of the war, her prison sentence interrupted this. She was in various Party educational institutions, attached to the Party, like for instance the Higher School of Social Sciences, Institute for the Formation of Scientific Personnel. It was that kind of pépinière as they say in France. They were places where the new Party elite was being shaped. There were also a great many eminent academics who later became known in other fields: philosophy, sociology. I would meet them later at the university. She was remarkably industrious and wrote a great many books some of which I hesitate to recall – they were all linked to her political engagement. There was a book about Lenin and I think that wasn't the only one: Lenin in Poronin, something like that. Maybe that was even her first book or perhaps it was her PhD thesis, I'm not sure. Later, she moved on or rather she in some sense moved away from politics, from ideology although her thinking was very strongly branded by Marxism, by left-wing ideas and she turned increasingly towards the history of Poland in the 19th-20th centuries, focusing particularly on the history of Galicia. She wrote many books on Galicia about socialist, not communist, activists – about Daszyński. And this was usually… we could only speak with her briefly. She would end [the conversation] then she would sit down at her desk and work but she was home; my father was not. By the standards of the PPR, we were a fairly affluent family. We always had a housekeeper. I remember the discussions I had with various housekeepers, with one in particular who would say to me… she would conduct ideological disputes with me. She always said, 'If you don't believe in God, then who do you believe in? What do you believe?' And I would reply jokingly – I'm ashamed to say it now but it's not going to hurt me – I'd reply that I believed in the Party or in the Soviet Union. I don't exactly remember, but my replies were was along those lines.
Aleksander Smolar (b. 1940) is a Polish writer, political activist and adviser, vice-president of the Institute for Human Sciences and president of the Stefan Batory Foundation.
Title: A portrait of my mother
Listeners: Vitek Tracz
Vitek Tracz is a London-based entrepreneur who has been involved in science publishing, pharmaceutical information and mobile phone-based navigation.
Tags: Walentyna Najdus
Duration: 3 minutes, 14 seconds
Date story recorded: September 2017
Date story went live: 20 December 2018