[Q] I have a question: if you mentioned that there was an exchange of correspondence between Turowicz and you, those would have been letters that were sent... were mailed with...
Yes, those are letters that had envelopes and so they were mailed...
[Q] So you took into account the fact that the censors would have read them?
Well, it turned out that, I mean, it was said that... we don't know if all of the correspondence was read, that the letters were simply opened, read and put back into the envelopes and sent as if they'd never been tampered with. But we had to assume this was happening because despite everything, Turowicz was seen as one of the prime enemies of the system and we ourselves weren't seen as exactly orthodox in our daily lives because we never joined the party but we had a very active social life. This changed my life slightly in that I began... I allowed myself to get drawn into the running of the Writers' Union. At first, I was a member of the committee, then I was vice-chairman for six years... vice-chairman later... first in the ZLP [Związek Literatów Polskich (Polish Literary Union)] and then, when the ZLP betrayed us and crossed over to the martial side, we formed a new union called the Association of Polish Writers which perhaps sounds a little pompous, but it was necessary so that we could cut ourselves off from those others who were fully behind the imposition of martial law and even made distasteful allusions to those who weren't in support of it, which included many writers. To be honest, there had already been a breakthrough in the outlook among the more significant people.
[Q] A mam takie pytanie: jeśli mówiła Pani o tej korespondencji między Turowiczem a Wami i to były listy, które były... szły... były wysyłane z... pocztą z...
Tak... to są listy, które mają koperty, czyli wysyłane pocztą...
[Q] Czyli liczyliście się z tym, że to jednak cenzorzy czytają.
No okazało się, że... znaczy, to... mówiono – nie wiadomo czy wszystką, całą korespondencję tak sprawdzano – że po prostu odklejano te listy, czytano i je z powrotem... je wysyłano jak gdyby w stanie nietkniętym. Ale musieliśmy się z... tym liczyć, dlatego że mimo wszystko Turowicz był uważany za jednego z wrogów – jeden wobec systemu – no a myśmy także nie byli uważani znowu za takich bardzo ortodoksyjnych w... w życiu codziennym – bośmy nigdy nie byli członkami partii – ale w życiu społecznym braliśmy bardzo często udział. I to troszkę zmieniło właśnie moje życie, że zaczęłam się... że po prostu pozwoliłam się wciągnąć do... do gospodarowania w związku literatów. Początkowo byłam członkiem zarządu, potem byłam wiceprezesem przez 6 lat – wiceprezesem już potem... najpierw w ZLP, a potem, kiedy ZLP nas zdradziło i przeszło na stronę wojenną to założyliśmy nowy związek – nazywał się Stowarzyszenie Pisarzy Polskich, co jest... co brzmi tak może troszkę górnolotnie, ale była konieczność, żeby się odciąć od tamtych ludzi, którzy w pełni popełniali... popierali stan wojenny i nawet robili niesmaczne wycieczki w stosunku do tych, którzy ich nie popierają, to znaczy dotyczące wielu pisarzy. Prawdę mówiąc z takich znaczących nazwisk już dokonał się wtedy taki przełom jak gdyby w poglądach ludzi.
