Miałem takiego kolegę, który pracował jako palacz w szpitalu. To on dostawał... Palacz to jest ciężka praca, to są olbrzymie piece wtedy były, te piece koksowe, to jest ciężka praca. On dostawał ten talerz owsianki, ale już tego śniadania, tego kawałka chleba z ogórkiem nie dostawał, bo on coś był inaczej zaszeregowany. To widziałem go przy śmieciach, a to inteligentny... potem chłopak był dowódcą grupy bojowej, ale z śmietnika jadł. Jadł – to znaczy się obierki od kartofli, tak że trzeba mieć to wyobrażenie.

I w tym wszystkim jednak było jakieś życie kulturalne, coś się działo koło tego. Znaczy nie ten człowiek, który już umierał w domu i go wynoszono na ulicę i przykrywano gazetą, żeby go zabrała ta kompania, która wywozi trupy z getta, ale ludzie, którzy jeszcze się trzymali na nogach, jeszcze jakoś żyli. No, kto nie pamięta Kramsztyka, prawda, Perle, tych wielkich tych...  No, Kacnelson to miał jakoś lepiej, bo on... on z tymi kibucnikami, bo oni mieli tą fermę na Grochowie, nie wiem jak tam było, ale on nie był... Ale i Perle, i Kramsztyk, ci wszyscy ludzie to oni byli, Kramsztyk leżał praktycznie ostatnie parę tygodni, czy parę miesięcy w łóżku na sienniku. Straszne to było, ten głód. No i w tym wszystkim było życie kulturalne i to na te parę godzin pokazywało, że jednak jesteś człowiekiem, a nie zwierzęciem, tylko myślisz o jedzeniu. I to była wielka rzecz tego ruchu podziemnego, bo to robiły wszystkie partie. To nie... Oczywiście gmina żydowska, Czerniaków, który się bardzo lubił tak tego, to on... były... kiedyś to się nazywało półkolonie za normalnego życia, ale zbierało się jakieś dzieci, uczyło się ich piosenki, przyjeżdżał Czerniaków i każdemu dziecku dawał kawałeczek czekolady z tabliczki. No myśmy byli oburzeni na to, bo to nie można takich... zresztą to jest wszystko w tym modelu Korczaka, że filantropia jest najlepszą rzeczą, że trzeba za filantropię być wdzięcznym. Ale taka filantropia nic nie dawała. Bo na przykład jeden talerz owsianki, tej plujki zupy był o wiele więcej wart niż ten kawałeczek czekolady, gdzie ten pan prezes przychodził w białym garniturze, w słomkowym, białym kapeluszu, dzieci się ustawiały w dwuszeregu czy jakoś tam i on dawał każdemu kawałeczek czekolady. Więc to było to, czemu myśmy byli przeciwni.

I had a friend who worked in the boiler room of the hospital stoking the boilers. That's a hard job, the boilers were huge then, burning cox. He'd get a plate of porridge but not the breakfast, that piece of bread with the pickled cucumber because he was classified differently. So I used to see him by the rubbish bins, later he led one of the militant groups, but then he would eat out of the bins, potato peelings, so you have to be able to imagine this. And yet in all of this there was some kind of cultural life, something else was happening alongside this, obviously not alongside the person who, having died in his home, was carried out into the street and covered with newspapers so that he could be taken away by the company that took the corpses out of the ghetto, but alongside people who were still able to stand and still staying alive somehow. Who doesn't remember Kramsztyk, Perle. Katzenelson had it slightly better because he was living with those kibbutzniks, they had that farm in Grochowo, I don't know what it was like there, but he wasn't, Perle and Kramsztyk, all of those people were - for the last few weeks or months Kramsztyk was in bed, on a straw mattress. It was dreadful, that hunger. And yet in all of this there was cultural life, and so for a few hours it showed that you were a person and not an animal, only thinking about food. And this was the great thing about this underground movement because all the parties were involved. Of course, the Jewish community, Czerniaków, who liked himself a lot, they used to be called holiday camps when life was normal. The children would be gathered together, they'd be taught songs, Czerniaków would arrive and would give each child a square of chocolate. We were outraged by this becasue you can't do this sort of thing and besides it was all in the style of Korczak where philanthropy was best and you need to be grateful for philanthropy. But this sort of philanthropy gave nothing, because for example, one plate of porridge, of that soup with bits in it was worth more than that tiny piece of chocolate when the president came along in his white suit, white straw hat and the children lined up in two rows or something like that and he gave each of them a piece of chocolate. That's what we were opposed to.